3
Levitt and Sons en de T-Ford

Volgende hoofdstuk Vorige hoofdstuk Inhoudsopgave

De belangrijkste naam in het suburbanisatieproces in de Verenigde staten was zonder twijfel Levitt.

In 1929 wierp Abraham Levitt zich op de bouwmarkt en stond zo aan het begin van één van de grootste bouwbedrijven van Amerika: Levitt and Sons. Hoewel ze aanvankelijk vooral opereerden op de markt voor upper middle class housing rolden ze in 1941 via een overheidsopdracht in de markt voor war workers housing in Norfolk. Hier deden ze ervaring op met industriële vervaardigingswijzen en prefabricage. Ervaringen die ze later in de oorlog weer toepasten voor soortgelijke opdrachten in Portsmouth en Pearl Harbor. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog waren ze zo groot dat ze behalve in opdracht te bouwen plannen ontwikkelden om zelf een project op te starten.

In 1946 kregen ze de beschikking over 4000 hectare landbouwgrond waar ze begonnen aan de bouw van Island Trees, niet lang daarna omgedoopt tot Levittown [ 12]. Het produktieproces was in vergelijking met de tot dan toe gebruikelijke wijze van bouwen revolutionair. De huizen werden gebouwd op betonnen platen op 20 meter van elkaar, het benodigde hout werd in een centrale zagerij op de bouwplaats gezaagd, waardoor de produktie van onderdelen een stuk sneller ging, Levitt investeerde veel in de ontwikkeling van nieuwe gereedschapppen die de arbeidsproduktiviteit verhoogden zoals nietpistolen. Arbeidskrachten werden gespecialiseerd om zich te richten op een deelaspect van het bouwen en zoveel mogelijk onderdelen werden geprefabriceerd. De vakbonden werden uitgeschakeld en onderaannemers aan de Levitts verbonden. De firma verbouwde haar eigen hout en maakte zelf haar beton. Bovendien werd de 5-daagse werkweek met weekend omgezet in een werkweek van vijf produktieve dagen: het was weekend wanneer het regende. Op de top van de produktie leverden ze 30 huizen per dag op.

De eerste Levittown die hoofdzakelijk bedoeld was voor de soldaten die tijdens de oorlog een gezin hadden gevormd bestond voor een groot deel uit huurhuizen met een optie tot koop. Het huis kopen was goedkoper dan het huis huren [13], waardoor de meeste gezinnen inderdaad tot aankoop overgingen. Na 1949 was het niet langer mogelijk de huizen te huren en stonden de potentiële kopers in de rij voor een typische Cape Cod Box. Dit type huis was een ontwerp zonder pretenties en met nadruk slechts bedoeld om het meeste huis voor zo weinig mogelijk geld aan te kunnen bieden. Elk huis bestond uit een huiskamer met open haard, een badkamer, een keuken en twee slaapkamers die makkelijk naar de zolder uitgebreid konden worden. Hierop was ook de plattegrond gebaseerd; uitbreidingen waren op zoveel mogelijk manieren ingecalculeerd zodat het voor Mr. Homeowner makkelijk en goedkoop te verbouwen was, en er bovendien een diversiteit aan huistypen zou ontstaan waardoor de suburbs een zelfde pittoreske uitstraling zouden krijgen als de vooroorlogse middle class neighborhoods. De keuken was tegelijk entree en bood door middel van een raam uitzicht op de straat met de spelende kinderen waardoor Mrs. Consumer in staat werd gesteld gelijktijdig haar drievoudige rol te kunnen spelen, die van moeder, dienstmeid en gastvrouw. Behalve het meest gangbare Cape Cod model, dat vrij beperkt was in zijn uitbreidingsmogelijkheden en al snel om structurele aanpassingen ging vragen was er het Ranch model ontwikkeld, dat in zijn mogelijkheden meer leek op het concept transformable space van Frank Lloyd Wrong [14]. De keuken en de woonkamer waren, door een boekenkast en een open haard die van beide zijden te benaderen was, gedeeltelijk van elkaar gescheiden. Waar mogelijk werden kasten ten behoeve van opslagruimte in de muur opgenomen. Het raam van de woonkamer naar de tuin was removable en kon bij een eventuele verbouwing opnieuw worden gebruikt. Ook was de carport zo ontworpen dat deze relatief makkelijk te veranderen was in een garage die, vervolgens, vaak weer werd veranderd in een een extra slaapkamer, waarna er weer een nieuwe carport tegen het huis werd gebouwd. Dit had tot gevolg dat de Ranch models sneller van uiterlijk veranderden dan de Boxes, die evenwel weer populairder waren omdat de verbouwing van de zolder aan de buitenkant onzichtbaar kon blijven zodat deze niet van invloed was op de property taxes. De ingreep die bij het Ranch Model zonder gevolgen bleef voor de taxes en dus veelvuldig werd gedaan was het wegbreken van de hoek in de keuken die ingenomen werd door de entree: squaring the kitchen.

Behalve het simplificeren van het bouwproces vereenvoudigde William Levitt, die na de oorlog het bedrijf van zijn vader overnam, het administratieve gedeelte rondom de aankoop van een huis, zodat het geheel in een uur achter de rug was. De reden om tot aankoop van een Cape Cod Box, danwel een Ranch Model over te gaan was dan ook erg duidelijk: goedkoop, geen aanbetaling vereist and no small print. Bij de koop waren tevens een 8- inch. televisie, ingebouwd onder de trap, en een Bendix wasmachine inbegrepen. (fig.1 & fig.2)

Naast het bouwen van de afzonderlijke huizen zorgden de Levitts dat de suburbs die zij bouwden selfsuppporting waren wat betreft voorzieningen als scholen, winkelcentra en postkantoor. Ook legden zij, om het idee van een garden community te versterken, curvilineaire wegen aan, steevast roads genoemd, en werden er in de openbare ruimte appel- en kersenbomen geplant zodat het geheel inderdaad als een park op de mensen overkwam. Met dit zelfde doel werd het bouwen van hekken en schuttingen om de afzonderlijke tuinen verboden. Om tegemoet te komen aan de behoefte tot recreatie werden door de firma Levitt zwembaden, baseball diamonds en zogenaamde village greens gepland. In het voorzien in een goede en verzorgde leefomgeving gingen de Levitts in de eerste jaren zelfs zo ver dat wanneer een tuin er te onverzorgd bij lag het gras werd gemaaid door the Firm zelf, waarna de rekening naar de desbetreffende bewoner werd gestuurd.

"We planned every foot of it, every store, filling station, school, house appartment,church, color, tree and shrub."
- W.J.Levitt -

Na dit eerste experiment realiseerden de Levitts elders in de Verenigde Staten op nog grotere schaal zulke projecten. In 1950 werd begonnen aan een Levittown in Lower Bucks County in de buurt van Philadelphia, Pennsylvania waar bijna 16000 woningen en een 55-hectare (!) groot winkelcentrum werden gebouwd. In de zestiger jaren werd begonnen aan een derde en laatste in Willingboro, New Jersey waar ook het onderzoek van Herbert Gans dat nog ter sprake zal komen plaatsvond.

"Levittown houses were social creations more than architectural ones, they turned the detached, single family house from a distant dream to a real possibility for thousands of middle class American families"
- Paul Goldberger, New York Times critic -

Het concept dat Levitt introduceerde vond veel navolging en vrijwel alle nieuwe Amerikaanse urban development projects, door wie of waar ze ook gefinancierd of gebouwd werden, lijken vijf gemeenschappelijke kenmerken te delen, zodat de volgende punten de typering geven van het fenomeen Suburbia:

• Een locatie in de periferie, zelfs wanneer er in het centrum van de betreffende stad beschikbare locaties aanwezig waren.
• Een relatief lage bebouwingsdichtheid en vooral vrijstaande bebouwing, met een groot gedeelte van de wijk besteed aan openbare ruimte, onder invloed van de aanname dat een gebrek aan ruimte voor de auto een zware handicap zou zijn met betrekking tot de bereikbaarheid van werk en shopping malls. Dit in tegenstelling tot de stadsontwikkeling in Europa, waar er domweg [15] geen land, geld en traditie aanwezig was voor dit soort bebouwing. Typische kavels varieerden van 1/5 tot 1/10 hectare en waren in heel Amerika ongeveer gelijk .
• De bebouwing in de suburbs was architectonisch eenvormig,door de economische voordelen die de gevolgde produktiewijze had voor de projectontwikkelaars. Het aantal plattegrond-typen was beperkt tot zo'n zes verschillende terwijl er soms zelfs maar drie werden aangeboden. De eenvormigheid werd na verloop van tijd natuurlijk minder door de sweat equity. Als typen zijn ondermeer te onderscheiden de al eerder genoemde Cape Cod Box en het Ranch model maar ook zijn er een aantal modeverschijnselen als de Split Level, de Colonial style en de Modified Colonial Style. Ze hadden echter allemaal gemeen dat een entreehal, een trappenhuis en een veranda ontbraken en de garage prominent aanwezig was, dit allemaal in tegenstelling tot het vooroorlogse middle class house.
• Het 'eigen huis' was voor 'iedereen' een bereikbaar ideaal en werd dus steeds minder een symbool van persoonlijke welgesteldheid en steeds meer de belichaming van de American Dream.
• De vijfde en misschien wel belangrijkste overeenkomst is de economische en raciale homogeniteit met als gevolg dat niet zozeer de aanwezigheid van discriminatie werd vergroot maar de fysieke separatie van blank en anders groter werd dan ooit tevoren.

Volgende hoofdstuk Vorige hoofdstuk Inhoudsopgave